گزارش 4 صفحه ای و سناریوی بندری
چند خط دلیل
"من در واقع تحت تاثیر دقت گزارش قرار گرفتم وقتی منتشر شد". "با وجود شباهت هایی زیادی که با سناریوی افتضاح سلاح های کشتار جمعی عراق دارد من بخلاف زمانی که به آن اعتراض می کردم احساس کاملا متفاوتی نسبت به نتایج این گزارش دارم". "جامعه اطلاعاتی آمریکا از 2003 تحولی جدی پیدا کرده. دولت اوباما هم به وضوح برای دخالت نظامی در خاورمیانه بی میل است و این خود ارزیابی ها را معتبر تر می کند"[1]
اینها ابراز احساسات تیلمن، عضو برجسته اتحادیه کنترل تسلیحات نسبت به انتشار گزارش 4 صفحه ای دولت آمریکا در مورد استفاده دولت اسد از سلاح شیمیایی است. این احساس از این جهت مهم این است که وضعیت افکار عمومی آمریکا را که گالوپ 51 درصد آنها را مخالف و 36 درصد آنها را موافق حمله توصیف کرده است[2]، بنفع اقدام نظامی تغییر دهد. البته گالوپ به یاد می آورد سناریوی آماتوری تر عراق 59 درصد و سناریوی 11سپتامبر و افغانستان 82 درصد آمریکایی ها را برای دخالت نظامی راضی کرده بود.[3] بنابراین چنین شرایط نامناسبی بجهت همراهی افکار عمومی خانگی، ابزارهایی مانند نظر کنگره، این گزارش و احیانا رای سازمان ملل باید بتوانند با تنوع و حرفه ای تر شدن دل آمریکایی ها
را برای تایید تصمیم اوباما بدست بیاورد.
اما گزارش 4 صفحه ای چه می گوید؟ این سند که خلاصه ی غیر طبقه بندی شده گزارش سیا است ادعا می کند با "درجه اطمینان بالا" که به معنی قطعی ترین درجه ارزیابی های جامعه اطلاعاتی ایالات متحده است، رژیم اسد عامل حمله شیمیایی 21 اگوست است. در این سند آمده است:
- "ما با اطمینان بالا براورد می کنیم رژیم سوریه به کرات مبادرت به حمله های شیمیایی مقیاس کوچک از جمله در حومه دمشق کرده است."
- "رژیم سوریه تلاش هایی را برای پاکسازی حومه دمشق که مورد استفاده معارضه برای حملات اخیر علیه مواضع رژیم در دمشق قرار می گرفته، آغاز کرده است که طی آن موفق به پاکسازی تعدادی از مواضع، شامل نقاطی که در حمله 21 اگوست هدف قرار گرفت، نشد."
- "اطلاعاتی در دست داریم که نشان می دهد پرسنل تسلیحات شیمیایی سوریه شامل نیروهای مرتبط با مرکز مطالعات و تحقیقات سوریه پیش از حمله در حال آماده سازی تسلیحات شیمیایی بوده اند. ...آنها از یکشنبه 18 آگوست تا نزدیک صبح 21ام در منطقه حومه دمشق «اَدرا»، نزدیک محل حمله، در حال فعالیت بوده اند. در 21 اگوست یکی از عناصر رژیم برای حمله شیمیایی آماده و ماسک شیمیایی به کار برده است."
- "شواهد اطلاعاتی نشان می دهد رژیم در ساعات اولیه 21 آگوست یک حمله خمپاره ای و توپخانه ای را علیه حومه دمشق اجرا کرده است. مشاهدات ماهواره ای نشان می دهد حملات انجام شده از منطقه ای تحت کنترل رژیم به مناطق همجوار همان حملات شیمیایی گزارش شده در کفر بطنا، جوبر، عین ترما، درایا و محمدیه بوده است و این شامل حمله ای می شود که حدودا 90 دقیقه پیش از انتشار اخبار حمله از مناطق رژیم بوده. عدم وجود پرواز یا پرتاب موشک نیز استفاده رژیم از خمپاره ها را در این حمله نشان می دهد."
- "در طی 4 ساعت پس از اولین گزارش حمله در ساعت 2:30 بامداد، هزاران گزارش رسانه از 12 منطقه مختلف در حومه رسیده است که تعدادی از آنها حمله را با خمپاره های پر شده با مواد شیمیایی توصیف کرده اند که به مناطق تحت کنترل معارضان اصابت کرده اند. "
- "ما ارتباطاتی را شنود کرده ایم که در میان آنها یکی از مفامات ارشد در صحبتی محرمانه با مهاجمان استفاده رژیم از سلاح شیمیایی را تایید می کند و نسبت به دسترسی بازرسان سازمان ملل اظهار نگرانی می کند. ما اطلاعاتی داریم که رژیم سوریه در بعد از ظهر 21 آگوست به پرسنل تسلیحات شیمیایی دستور قطع عملیات داده است. همزمان رژیم مبادرت به حملات توپخانه ای سنگین علیه مناطق آلوده شده کرده است. در دوره 24 ساعته شدت این حملات توپخانه ای و خمپاره ای تخمیناً 4 برابر نرخ آن در 10 روز گذشته اش بوده است. این آتش بار بطور ثابت تا صبح 26 آگوست ادامه داشته است."
- "اطلاعات موید دیگری نیز وجود دارد جهت حفاظت اطلاعات منابع و متد ها طبقه بندی شده باقی می ماند و به کنگره و متحدین بین المللی ارائه ارائه می شود."[4]
دم خروس
سیا در حد مقدور زحمت خود را کشیده است اما قرائن نشان می دهد بسیاری از کارشناسان کد های سیا را مثل تیلمن جدی نگرفته اند. بالاخره بعضی از این کارشناسان مانند رابرت فیسک آنقدر در سایت های تسلیحاتی عراق ا ز سیا و گزارش کردن و البته نکردن هایش بازی خورده است که دیگر دنبال نخود های سیا راه نیافتد.
اشکالات زیادی به محتوای این گزارش وارد شده است. جین پاسکال زاندرز یکی از کارشناسان اصلی سلاح های شیمیایی و کسی که تا همین اواخر از پژوهشگران ارشد موسسه مطالعات امنیت اتحادیه اروپا بوده است دست روی چند نقطه مشکوک می گذارد. [5] از جمله اینکه اگر منابع اطلاعاتی امریکا با اطمینان 3 روز پیش از حمله متوجه آماده شدن پرسنل شیمیایی رژیم برای حمله شده اند چرا هیچ اعلام عمومی برای کاهش دادن تلفات نشده است.
عدد 1429 نفری کشته های حادثه در گزارش نیز بحث هایی در مورد قابل اعتماد بودن نویسندگان آن پدید آورده. توجه کنیم این رقم 179 نفر بیش از گزارش معارضان و چندین برابر بیش از گزارش های اندی صد نفری منابع فرانسوی، انگلیسی، سازمان های حقوق بشری و پزشکان بدون مرز است.[6] اگر دسته دوم ارقام را بپذیریم، رژیم حاضر شده است برای فقط 4-5 برابر کردن تلفاتی که در یک روز می توانسته به مناطق معارضین وارد کند این همه درد سر را به جان خریده است.
همچنین منابع غربی[7] از یکی از بازرسان شیمیایی سازمان ملل که در در قضیه عراق فعال بوده نقل می کند که این گزارش مشابه اسناد اطلاعاتی منتشر شده در 2003 است. این کارشناس که خود ترجیح داده نامش فاش نشود می گوید دیدن این گزارش در روز جمعه برای او حس نوستالژیک داشته است. او می گوید عدم ارائه اطلاعات از عامل شیمیایی استفاده شده مشخص می کند شواهد محکمه پسندی در کار نیست.
بدبینی ها بدین جا ختم نمی شود. درست پیش از روز حادثه محموله ای 400 تنی از سلاحهای ضد تانک و انفرادی و موشک های هدایت شونده از مرز هاتای ترکیه بدست نیروهای معارض رسید.[8] حجمی از سلاح که از ابتدای جنگ سوریه بی سابقه تلقی شده است. کنار این بگذارید دیدار هایی مهم میان سران اطلاعاتی آمریکا، قطر، ترکیه و اعضای ارشد ارتش آزاد جهت ایجاد تغییری تعیین کننده در صحنه جنگ منعقد شده است. مقطع زمانی این دیدار ها رد پایی از اطلاع قبلی ایالات متحده از حوادث 21 آگوست است.[9]
ابهام دیگر را پزشکان بدون مرز بر ادعای دولتمردان واشنگتن انداخت. پس از آنکه جان کری از آنها به عنوان یکی از منابعی که عاملیت ارتش سوری را در حادثه تایید می کنند نام برد. با این وجود این نهاد در بیانیه ای تاکید کرد ام.اس.اف صلاحیت لازم برای تایید اینکه عامل شیمیایی سارین بوده است در خود نمی بیند و تنها با اطمینان بالا می تواند مدعی شود عامل جراحات یک نوروتاگزین بوده است.[10] این یعنی آمریکایی ها هیچ دستاویزی برای اثبات اینکه به لحاظ فنی عامل شیمیایی استفاده شده در انحصار رژیم بوده، ندارد. بلکه بالعکس گزارش های خود شورشیان سخن از انتشار گازی با بوی زننده دارد که نشانه سارین مطبخی است و سارین های نظامی فاقد بو هستند.[11] تونل های زیرزمینی مملو از مواد اولیه سارین مطبخی[12] و گزارش های انتقال این مواد از ترکیه[13] توسط معارضان و شواهد دیگر شکی باقی نگذاشته عامل اسفاده کننده از این نوع سم عصبی معارضین هستند.
و اما استراق سمع کذایی. دیلی کالر هفته پیش از قول چند افسر بلندپایه که دسترسی به اسناد طبقه بندی شده ی ادعایی واشنگتن داشته اند افشاکرد شنود یاد شده که در اصل توسط واحد 8200 اطلاعات الکترونیک اسرائیل انجام شده است به نحو تحریف امیز تقطیع شده است. گزارش تقطیع شده که ابتدائا توسط شبکه 2 تلویزیون اسرائیل منتشر شد ادعا می کرد نیروهای تحت امر ماهر اسد دستور حمله شیمیایی را داده است. حال آنکه متن اصلی شنود کاملا خلاف این مدعاست.
"ستاد فرماندهی در ارتباطی با فرمانده آتشبار از او سوال می کند که آیا او حمله بوده است؟ از لحن صحبت ها کاملا پیداست که ستاد فرماندهی از کاملا از احتمال حمله بدون هماهنگی توسط تیپ ماهر وحشت زده اند. با این وجود فرمانده با قاطعیت شلیک موشک توسط تیپ را رد می کند." در انتهای متن اصلی اشاره شده است که فرمانده یاد شده به مدت سه روز مورد بازپرسی اطلاعات سوریه قرار گرفته و پس از اطمینان تطابق صورت سلاح ها به یگان خود بازگردانده شده است.[14] این گاف آنقدر بزرگ بوده که پیش از انتشار آن عده مقامات تلاش در حذف فقره مربوطه از گزارش 4 صفحه ای را داشته اند که ظاهرا موفق نبوده است.[15]
کمی پیشتر در حمله شیمیای ماه مارس در حلب بود که پس از ادعای عاملیت رژیم سوریه در حمله توسط مقامات کاخ سفید، بازرسان سازمان ملل رسما اتهام را متوجه معارضین دانستند.[16] پس حتی پارامتر سوء سابقه نیز به ضرر شورشیان و ایلات متحده حکم می کند. تنها امتیازی که این بار وجود دارد این است که به خلاف وعده پیش معرضان آنقدر حماقت نکرده اند که سلاح ها را در منطقه تحت کنترل رژیم بیاندازند و خود اسد را متهم کنند. البته حتی این ادعا که غوطه شرقی در زمان حادثه در تسلط معارضین بوده محل تامل است. چرا که منابع سوری پیشتر پاکسازی این مناطق را از شورشیان تندرو اعلام کرده بودند.[17] این مناطق هر قدر هم استراتژیک تلقی شود نه زمان حمله، نه میزان تسلط معارضان بر منطقه و نه خطر معرضان در آن مقطع ریسک بالای حمله شیمیایی برای رژیم اسد را توجیه نمی کند. این سناریو چینی آنقدر گل درشت بوده که حتی صالح مسلم رئیس حزب کردی PYD که جزو گروه های معارض اسد است در مورد آن اذعان می کند که رژیم با وجود آنکه سلاح شیمیایی دارد آنقدر احمق نیست که در 5 کیلومتری کمیته بازرسان شیمیایی از آن استفاده کند.[18]
حال باید پرسید اگر ابهامی در صحنه واقعی حادثه وجود ندارد چرا باید ایلات متحده اینقدر در تصمیم به اقدام نظامی عجله می کند. نتیجه مهم این تعجیل از بین رفتن بیشتر شواهد است و خروج قهری بازرسان از خاک سوریه که اتفاق افتاده. این به لحاظ حقوقی به نفع مجرم اصلی است. شاید محق باشیم شک کنیم آیا معارضه انقدر در وضعیت اسفناکی قرار دارد که حاضر شده است چنین خود زنی برای متهم کردن رژیم کرده باشد؟ حل معما چندان سخت نیست. سناریویی منطقی وجود دارد. متهم شدن اسد، آن هم در ابعادی با یک و نیم هزار کشته شیمیایی معادل امضای طرح کشور حلبی و کشور دمشقی است. طرحی که حداقل خواسته ائتلاف سعودی- ترکی در ژنو دو است. کشور شمالی پرجمعیت ترین شهر سوری یعنی حلب را به عنیمت می برد. وصله ای وابسته به مرزهای جنوبی ترک ها اضافه می کند و بهشتی برای سلفی های تندرو، معشوقه های بندر بن سلطان خواهد بود. کشور جنوبی تضعیف شده و تحقیر شده دیگر خطری استراتژیک برای اسرائیل و وزنه ای مهم در حلقه ایرانی حزب اللهی نخواهد بود. حتی لازم نیست خود زنی واقعا جدی باشد. عملا اسد در حمله های عادی هوایی و موشکی خود به راحتی تلفات 50 نفری به مناطق معارض ریف دمشق وارد می کرده. کافی است به دو سه برابر کردن این تلفات در واقع و 6 برابر کردن آن در رسانه ها تصویر دلخراشی ایجاد کرد. اگر قلب رقیق شورشیان سلفی نیز مانع شود دستشان به خودی کشی برود ابتکارات بندری به کمک خواهند آمد. لازم نیست آنها بدانند آنچه شلیک می شود چیست. کافیست در پوشش یک حمله خمپاره ای ارتش سلاح های شیمیایی سعودی نیز شلیک شوند. مخلوطی مجروحان ظاهرا عادی و شیمیایی، عکس های ماهواری ای خمپاره های رژیم، داده های میدانی از عملیات ارتش اسد و چند تردستی دیگر درامی کامل برای تحریک افکار عمومی خواهد ساخت. برای اینکه سناریوی ما تخیلی به نظر نرسد باز هم گزارش های غربی کافی است.[19]
واقعیت این است که طرف ایرانی ماجرا هیچ گاه چندان علاقه ای به تجمیع شواهد و قضاوت راجع به نقش منفی واشنگتن، غرب و ارتجاع عربی در حوادث منطقه نداشته اند. شاید چون ما پیشتر در این ورطه بخت خویش را آزموده ایم و چشم بسته نیز می توانیم حدس بزنیم چه دست هایی پشت سر چنین وقایعی است.
__________________________
پ.ن: مطلب در رجا
[1] - http://www.mcclatchydc.com/2013/08/30/200931/chemical-weapons-experts-weigh.html
[2] - http://www.gallup.com/poll/164282/support-syria-action-lower-past-conflicts.aspx
[3] - همان
[4] - http://s3.documentcloud.org/documents/782091/08-30-2013-usg-assessment-on-syria.pdf
[5] - http://www.mcclatchydc.com/2013/08/30/200931/chemical-weapons-experts-weigh
[6] - http://www.theguardian.com/world/2013/aug/30/syria-us-intelligence-dossier-prelude-strike
http://www.democracynow.org/2013/9/4/as_us_pushes_for_syria_strike
[7] - همان
[8] - http://www.presstv.ir/detail/2013/08/26/320513/turkey-used-for-arms-transfer-into-syria/
[9] - http://www.worldtribune.com/2013/08/28/mounting-evidence-raises-questions-about-syrian-chemical-weapon-attack/
[10] - http://www.doctorswithoutborders.org/
[11] - http://www.worldtribune.com/2013/08/28/mounting-evidence-raises-questions-about-syrian-chemical-weapon-attack/
[12] - http://en.alalam.ir/news/1509094
[13] - http://www.turkishweekly.net/news/151261/russia-asks-turkey-for-info-on-sarin-terrorists.html
[14] - http://dailycaller.com/2013/08/29/verify-chemical-weapons-use-before-unleashing-the-dogs-of-war/
[15] - http://www.nytimes.com/2013/08/29/world/middleeast/us-facing-test-on-data-to-back-action-on-syria.html?ref=basharalassad&_r=1&gwh=27BD271CEF01607002E6B6A3469DF826&
[16] - http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/uns-carla-del-ponte-says-there-is-evidence-rebels-may-have-used-sarin-in-syria-8604920.html
[17] - http://syriareport.net/situation-report-syrian-army-clears-al-ghouta/
[18] - http://www.reuters.com/article/2013/08/27/us-syria-crisis-kurds-idUSBRE97Q0LP20130827
[19] - http://www.mintpressnews.com/witnesses-of-gas-attack-say-saudis-supplied-rebels-with-chemical-weapons/168135/
